I. Początki klubu (1920 – 1939)

Data powstania

Odra Wodzisław została założona na początku lat 20. XX wieku. Za oficjalną datę przyjmuje się rok 1922, choć zachowany proporczyk mówi o roku 1921.

Z kolei przekazy ustne i najstarsza fotografia potwierdzają fakt, że Odra posiadała drużynę już w 1920 roku.

Skąd nazwa „Odra”?

Przekazy ustne i pisane wyjaśniają etymologię nazwy klubu, którą należy utożsamiać z patriotycznym, propolskim gronem założycieli.

Założycielami i zawodnikami Odry byli powstańcy śląscy, wywodzący się z kręgów patriotycznych Towarzystwa Gimnastycznego Sokół. Wodzisław stał się miastem polskim dopiero w 1922 roku, po III Powstaniu Śląskim. Wcześniej ludność polska przeciwstawiała się germanizacji działając w patriotycznych organizacjach kulturalnych i sportowych. Gniazdo Sokoła w Wodzisławiu zostało założone w 1917 roku. Dowody zdjęciowe i przekazy ustne świadczą, że grano tutaj w piłkę grubo przed 1922 rokiem.

Skąd jednak nazwa Odra? Rzeka Odra była w dwudziestoleciu międzywojennym uznawana za symbol polskości, symbol dążeń kręgów polskich do oparcia granicy państwa na Odrze. Nazwa klubu miała zatem podkreślać więź ziemi wodzisławskiej i działaczy klubowych z Polską. Można więc jasno napisać, że Odra była w 100% polskim klubem w mieście w większości niemieckim.

Klub z Wodzisławia w dokumentach pochodzących z zebrania Podokręgu Rybnik (15 XII 1929) sygnowany jest już jako TS Sokół Wodzisław. Z kolei w roku 1933 można znaleźć informacje o przemianowaniu na KS Młodzież Powstańcza Wodzisław. Od 1937 r. aż do wybuchu II Wojny Światowej kontynuowano działalność piłkarską pod nazwą Odra.

Ojcowie założyciele

Wszystkie materiały źródłowe sprowadzają nas na ślady gniazd Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. W powiecie rybnickim gniazda sokole były synonimem polskości. Gniazdo takie mieściło się również w Wodzisławiu Śląskim. Władze niemieckie niechętnie zezwalały na tworzenie się gniazd „Sokoła”, podejrzewały bowiem słusznie, że były one szyldem dla Polskiej Organizacji Wojskowej. Z tych przyczyn w dniu 3 marca 1921r w Wodzisławiu została zaaresztowana cała drużyna „Sokoła”, m.in.: Józef Michalski, Wilhelm Prokop, Emil Plewnia, Kaczorowie, Paweł Janeta, Franciszek Sokała, Teofil i Paweł Szczęśni, Lazarowie i inni. Byli oni również późniejszymi uczestnikami III Powstania Śląskiego, a w latach następnych współtworzyli drużynę Odry.

Jako tych, którzy byli ojcami wodzisławskiego piłkarstwa, kronikarze zgodnie wymieniają trzy nazwiska: Stanisław Kołacki, Stanisław Rojek i Leon Słanina. W gronie założycieli był również najpewniej Maksymilian Olszar. Pierwszym prezesem klubu został Stanisław Kołacki, po którym funkcję tę przejął w 1923 roku Maksymilian Olszar, który pozostawał na stanowisku prezesa przez 14 lat. Prawą ręką Olszara był wybitny działacz Ludwik Konopek.

Nie należy również zapominać o pozostałych działaczach i zawodnikach początkowego okresu. W tamtym czasie działacze bardzo często byli jednocześnie zawodnikami. Założyciel klubu Leon Słanina był kapitanem drużyny, a jednocześnie grał na pozycji lewego obrońcy.

Wśród innych działaczy i zawodników można wymienić:

• Ignacy Lazar – stoper w pierwszej drużynie Odry,
• Henryk Kłosok – sekretarz, późniejszy prezes i prezes honorowy jeszcze w ekstraklasie.
• Ludwik Konopek – wiceprezes,
• Karol Musioł – kierownik sportu,
• Maksymilian Łuska – późniejszy trener Kolejarza Wodzisław,
• Wacław Dyszlewski – późniejszy trener Kolejarza Wodzisław,

a także: Szymala, Alojzy Sitko,K. Puk, H. Tront, E. Achtelik, P. Cebula,P. Gieman, K. Miłek, B. Faber, J. Zając, E. Koszany, Franciszek Zając, Paweł Grzonka.

Pierwsze mecze

Mecze rozgrywano na łące przy „Alei” lub na targowisku (ul. Targowa). Pierwszy mecz rozegrano przy Leśnicy z Gorzycami, wygrała Odra 3:2. U progu kariery jedenastka „Odry” rozgrywała zawody towarzyskie z okolicznymi drużynami z Radlina, Pszowa, Rydułtów, Paruszowca, Raciborza, Rybnika, Gliwic i Żor.

W następnych latach, gdy forma zwyżkowała, drużyna próbowała swoich sił z groźniejszymi rywalami jak np. „AKS” Chorzów (wówczas Królewska Huta). Wodzisławianie przygotowali na ten mecz specjalny wieniec laurowy dla zwycięzcy. Mecz po zaciętej walce wygrali 3:2 piłkarze z Wodzisławia. Laur został w mieście.

Do grona członków Okręgowego Związku Piłki Nożnej Odra została przyjęta 8 grudnia 1923 roku, co potwierdza Komunikat Zarządu (pkt. 3).

Mecze w klasie A rozgrywano na boisku przy „Grobli”, czyli na ul. Targowej. Na łąkę przy Alei zaczęto się częściej przenosić pod koniec lat 30.

Pieniądze na działalność

Lata międzywojenne nie były usiane różami, toteż zawodnicy Odry na mecze z lokalnymi rywalami np. Pszowem chodzili na piechotę.

W dzisiejszych czasach nie do pomyślenia jest, w jaki sposób klub zdobywał pieniądze na swoją działalność. Trzeba jednak pamiętać, że był to klub w 100% amatorski. Piłkarze sami kupowali sobie stroje, a z pomogą służyli lokalni rzemieślnicy i handlowcy.

Jeden z założycieli Odry, tak wspominał tamte czasy:

Zainteresowania u starszych ludzi nie było. Jedynie młodzież się emocjonowała. Miasto również niewiele wspomagało klub. Mecze rozgrywano zawsze w niedzielę, po południu. Tu ciekawostka: miasto dysponowało ponad 1000 ha lasów, gdy zwrócono się o kilka drzew na trybunę nie otrzymano ani jednego. (…) W sali kina „Dom Ludowy” mego ojca Jana Słoniny przy ul. Minorytów w Wodzisławiu – zawodnicy dwa razy wystawiali spektakl pt. „Kominiarz i młynarz”.

– Leon Słanina

Wszystko to w celach zarobkowych dla dobra Odry. W tych samych celach urządzano zabawy maskowe w hotelu „Piast”. Były też imprezy oświatowo-kulturalne. Organizowano bankiety, które wtedy nazywano komersami.

Pierwsze sukcesy i ważne wydarzenia

Początek lat 30. to był dla klubu czas przełomowy. Dzięki wygranej 3:1 z Żorami wodzisławianie zdobyli awans do klasy A.

W kartach historii wodzisławskiego klubu zapisał się mecz rozegrany w 1934 roku z ówczesnym mistrzem Polski – Cracovią Kraków. Możliwość zagrania z 1-ligową Cracovią była sporym wyróżnieniem dla A-klasowej drużyny z Wodzisławia. Mecz przyjacielski – jak zwykło się wówczas mówić, wygrał gospodarz Cracovia 3:0. Duże słowa uznania wśród krakowskich dziennikarzy zdobył nasz bramkarz.

W 1932 roku Odra zdobyła mistrzostwo klasy A. W decydującym meczu wodzisławianie pokonali KS-20 w Rybniku 5:4. Tak ten mecz wspominał Olszar:

Był to niezwykle denerwujący pojedynek. Na kilka minut przed zakończeniem wynik brzmiał 4:4 Nasi piłkarze poderwali się jeszcze raz do ataku i wywalczyli zwycięstwo 5:4. W eliminacjach o wejście do ligi śląskiej nie udało się zdobyć awansu.

– Maksymilina Olszar „Tygodnik Regionalny Nowiny”

Przedwojenni wychowankowie Odry

Kilku czołowych piłkarzy z tamtego okresu zasiliło barwy I-ligowych drużyn. Karol Tatuś i Witold Wilczek byli graczami Śmigłego Wilno, z kolei Alojzy Sitko grał w Wiśle Kraków. Na szczeblu centralnym grał również Maksymilian Łuska, ale nie zachowała się informacja w jakim klubie.

Wybitne osobistości

Piłkarskie legendy
	Alojzy Antoni Sitko	obrońca
	Witold (Wilhelm) Wilczek	napastnik
	Karol Tatuś	napastnik
	Maksymilian Łuska	bd.
Trenerzy
	bd.	bd.
Działacze
	Stanisław Kołacki	Założyciel
	Stanisław Rojek	Założyciel
	Leon Słanina	Założyciel
	Maksymilian Olszar	Założyciel
	Stanisław Kołacki	prezes do 1923
	Maksymilian Olszar	prezes 1923-1937

Opisane sezony